Vanaf 4 november komt er eindelijk een einde aan de nationale toezichthouders op de banken van de eurogroep. Eindelijk komt het toezicht voor de hele groep in handen van de Europese Centrale Bank (ECB). Dat dit meer dan nodig is blijkt bijvoorbeeld uit de situatie in Italië waar liefst negen van de vijftien banken de stresstest van de ECB niet wisten te doorstaan; of neem Griekenland waar drie van de vier gecontroleerde banken door de mand vielen; of Cyprus waar drie van de vier onderzochte banken gebuisd werden, of Slovenië waar twee van de drie banken in de stresstest onderuit gingen. Hebben de toezichthouders daar dan echt al die tijd zitten slapen?
Van de 130 banken die aan de stresstest werden onderworpen haalden er liefst 25 de minimum vereisten niet (het zouden er ook 24 kunnen zijn want hier spraken de ECB en EBA, de European Banking Authority, elkaar tegen). En dan verwondert men er zich over dat bij de minste onverwachte tegenvaller de intrabancaire markt dichtklapt omdat niemand nog vertrouwen heeft in de andere. Dat in België Dexia met zijn 376 miljard euro resterende schulden de stresstest niet zou doorstaan wisten waarnemers natuurlijk al langer. Maar wat voor pantomine werd er niet opgevoerd met het Belgische Axa dat gauw 250 miljoen euro toegestopt kreeg van de Franse moedergroep? En als de Belfius Bank, een Belgische Staatsbank, dan toch zo gezond is waarom kregen noch Koen Geens, noch Johan van Overtveldt het dan niet aan de straatstenen verkocht? Hoe zit het trouwens met de controle op de balansen van de banken? Zal de ECB daar nu nauwer op letten? En hoe zien we of Axa België straks al dan niet de ontvangen 250 miljoen euro teruggeeft aan de Franse moedergroep? Er bestaan tientallen manieren om dit te doen zonder dat het uit de balans blijkt.
Men kan zich trouwens ernstige vragen stellen bij de balansanalyse van de 130 banken die de ECB en EBA hebben uitgevoerd. Vooreerst wordt onvoldoende rekening gehouden met het feit dat de waarde van de activa bij het omvallen van een bank veel kleiner zal zijn dan wat de boeken aangeven. Voor Deutsche Bank werd berekend dat de waarde van de gebouwen op de balans liefst 20 % te hoog werd geschat. Vast staat dat de materiële en immateriële activa van banken bij een failliet minder waard zullen zijn dan de cijfers in de boekhouding laten uitschijnen. Hoeveel zijn de computerprogramma’s van banken nog waard bij een failliet? Quasi niets. En dan is er ook nog het feit dat de derivatenwaardering van de grote banken in de balansen sterk werden overschat. Het eigen vermogen van alle banken uit de eurozone bedroeg eind 2013 boekhoudkundig 1.859,7 miljard euro. Herberekening laat zien dat het in werkelijkheid maar over 1.495,2 miljard euro gaat. Bij het becijferen van de nodige bufferzone zoals is gebeurd door de ECB en EBA in de stresstest werd hiermee in het geheel geen rekening gehouden.
Anderzijds zijn de probleemleningen grondig onderschat. Voor alle banken van de eurozone tezamen ging het hier eind 2013 boekhoudkundig om 1.063,9 miljard euro. Hierbij werd met tal van verontrustende factoren geen rekening gehouden. We beperken ons tot drie voorbeelden die voor zichzelf spreken. (1) Zo is geweten dat de Franse banken onder controle van de Banque de France een STEP-markt (Short Term European paper) op poten hebben gezet waarbij voor 550 miljard euro werd uitgegeven, 450 voor Frankrijk, 100 voor Italië) die door niets is gedekt. De ECB weet dat ook, maar bij de stresstest werd daarmee geen rekening gehouden. Die 550 miljard had moeten worden opgeteld bij de probleemleningen. (2) Spaanse banken hebben voor 208 miljard euro geherfinancierd, zodat ze niet langer als probleemlening staan geboekt, terwijl Reuters vaststelde dat die voor 15 % dubieus zijn, dus dat er 31.2 miljard euro bij de probleemleningen moet worden opgeteld. (3) En dan zijn er ook nog de ledencertificaten die de Rabobank in omloop bracht. Het gaat hier om 6,7 miljard langlopende schulden die niet bij de probleemleningen werden ingeschreven.
En dan is er nog het torenhoge probleem van de zogenaamd tijdelijke (maar erg speculatieve) vennootschappen inzake SPVs en SPEs (zie onderaan voor uitleg) die in werkelijkheid dochters van bestaande banken zijn. Dit soort risico’s vindt men nooit terug in de balans van een bank. Ook met de notionele schulden van banken, voortspruitend uit default credit swaps kon bij de stresstest geen rekening worden gehouden omdat men die nergens terugvindt in de balansen van banken. Op een bepaald moment had de Belgische restbank Dexia 996,2 miljard notionele schulden, maar eind 2012 was daar niets van terug te vinden in de balansen van Dexia. En zijn alle rommelkredieten voortspruitend uit CDO’s nu wel overal afgeboekt? Ook daarover bestaan de nodige twijfels.
Een herberekening van de probleemleningen van alle banken uit de eurozone leert dat het totaal niet 1.063,9 miljard euro bedraagt, wel minstens 2.121,2 miljard euro. Dus wat heb je dan aan een stresstest als het eigen vermogen gepimpt werd en de probleemleningen met de helft onderschat? Dan krijg je de traditionele geruststelling van het burgerlijk geweten waarmee politici – die eigenlijk geen fluit verstaan van financiële economie – kunnen blijven geloven dat er heus niets aan de hand is met onze Europese banken, dus waarover zouden ze zich zorgen moeten maken. En dat Dexia gebuisd is voor de stresstest, dat weten we sinds gisterenmiddag uit het VRT journaal, is eigenlijk goed nieuws, want zie de ECB berekende dat er geen vers kapitaal in de bodemloze put (367 miljard schulden!) moet worden gepompt. Kortom als het om banken gaat wordt de burger nog steeds eindeloos voor de gek gehouden.
Helemaal te gek wordt het voor wie in De Tijd moet lezen dat (1) het kapitaaltekort van de gebuisde banken slechts 24,19 miljard euro bedraagt en (2) dat in het ongunstige geval van een nieuwe beurskrach er 263 miljard kapitaal zal worden vernietigd bij Europese banken. Het werkelijke tekort is minstens 2.121,2 miljard euro (probleemleningen) minus 1.495,2 miljard euro (eigen vermogen) wat neerkomt op 626 miljard euro. Hoe durft een ernstige krant als De Tijd dan van een lachwekkend tekort van 24,19 miljard euro spreken? (Het tekort is trouwens meer: 711 miljard euro zoals we vroeger al schreven. Waarom dacht u dat het IMF zo graag beslag had gelegd op 10 % van alle spaardeposito’s in de eurozone? Doodgewoon omdat 10 % van 7.115,6 spaardeposito’s correspondeert met de 711 miljard die absoluut nodig zijn wil men binnen de vijf eerstvolgende jaren een tweede bankencrisis in de eurozone vermijden).
En om de vreugde aan het einde van de dag compleet te maken wist de VRT de kijker gisterenavond te melden dat Porosjenko de democratische verkiezingen in Oekraïne heeft gewonnen: een triomf voor het westen. Niet moeilijk als je 2,8 miljoen kiezers uit Donetsk en Loehansk niet naar de verkiezingen laat gaan. Allemaal democratie tegenwoordig. Gelukkig was er nog Dilma Roussef die in Brazilië de verkiezingen won. En of het seculiere Nidaa Tounes het in Tunesië bij de verkiezingen van gisteren heeft gehaald van het islamitische Ennahdha heeft gehaald blijft voorlopig nog koffiedik kijken.
Jean Pierre van Rossem namens Denktank Daniel Huet
——————————————————————————————————
[Een SPV is een tijdelijke vennootschap die werd opgericht om een specifiek doel te bereiken (afkorting van Special Purpose Vehicle). Wordt meestal gebruikt voor de verkoop van gestructureerde bankproducten. Daarbij koopt de tijdelijke vennootschap allerhande activa van financiële instellingen op, worden die gebundeld, en achteraf als schuldpapier (obligaties) verkocht aan andere financiële instellingen. De oprichting van SPV’s is een techniek waarbij financiële instellingen risicovolle beleggingen buiten de balans kunnen houden. Wanneer die beleggingen fout aflopen komen de verliezen niet voor in de balansen van die financiële instellingen, maar enkel in die van de gebruikte SPV’s. Door te werken met een orphan structure is de risiconemende financiële instelling geen aandeelhouder van de SPV, wat toezicht op deze tijdelijke vennootschappen bemoeilijkt, zoniet onmogelijk maakt. SPV’s worden steeds opgericht voor één enkele transactie en daarna geliquideerd. SPV’s zijn doorgaans onafhankelijk en genieten van bankruptcy remoteness. Geen van de kopers van door een SPV uitgegeven schuldpapier kan het failissement van de SPV inroepen om te verhinderen dat beleggers schade zouden ondervinden als een medebelegger het failissement van de SPV zou inroepen. Veel SPV’s zijn gevestigd in offshore paradijzen.]
[Een SPE (afkorting van Special Purpose Entity) is eigenlijk een ander woord voor een SPV. De term SPV wordt hoofdzakelijk in Europa en Indië gebruikt, de term SPE buiten Europa en Indië. Het is dus evenzeer een tijdelijke vennootschap die wordt opgericht voor een eenmalige transactie van vertiteling. They are also commonly used to hide debt (inflating profits), hide ownership, and obscure relationships between different entities which are in fact related to each other (see Enron). Normally a company will transfer assets to the SPE for management or use the SPE to finance a large project thereby achieving a narrow set of goals without putting the entire firm at risk. SPEs are also commonly used in complex financings to separate different layers of equity infusion. Commonly created and registered in tax havens, SPE’s allow tax avoidance strategies unavailable in the home district. Een daarbij vaak gebruikte strategie is round-tripping]
.png)
0 Reacties