Het wordt voor de neutrale waarnemer met de dag moeilijker om nog enig zicht te behouden wat er nu wel en niet waar is van de berichten over Oekraïne waarmee we om de oren worden geslagen. Het enige wat we wel weten, dat noch door Kiev, noch door de Russische separatisten wordt ontkend is dat de Russische provocaties en de daaropvolgende burgeroorlog,die in februari begon, geleid hebben tot 2.086 doden (op 26 juli waren dat er nog maar 1.129).
Oekraïne, dat op 24 augustus 1991 een onafhankelijke republiek werd, is nooit een toonbeeld van democratie en politieke stabiliteit geweest. In de 23 jaar dat het land onafhankelijk is heeft het niet minder dan 21 premiers en 6 presidenten gekend. Vooral het feit dat Oekraïne over een massale hoeveelheid kernwapens beschikte – erfenis uit de Sovjet tijd – maakte het land de speelbal van voortdurende touwtrekkerij met langs de ene kant Europa en de Verenigde Staten, langs de andere kant Rusland en Wit-Rusland. Neutrale berichtgeving over de politieke toestand in Oekraïne was een onmogelijkheid geworden omdat de berichten totaal iets anders vertelden al naargelang ze de wereld werden ingestuurd door Europese of Amerikaanse verslaggevers enerzijds dan wel door Russische of Wit-Russische reporters anderzijds.
Vergiftigd of niet?
Dat gestook met tegenstrijdige berichten begon al tijdens het presidentschap van de pro-Russische Leonid Koetsjma die van 1994 tot 2005 aan de macht was en die moest samenwerken met niet minder dan elf verschillende premiers. Centrale figuren in de onverkwikkelijke berichten waren de westersgezinde Viktor Joesjtsjenko en Joelja Tymosjenko langs de ene kanten de autocratische pro-Russische Viktor Janoekovytsj langs de andere kant.
Bij de presidentsverkiezingen van 31 oktober 2004, waar Joesjtsjenko en de toenmalige premier Janoekovytsj met getrokken messen tegenover elkaar stonden ging in West-Europa het verhaal dat laatstgenoemde eerstgenoemde al dan niet met nucleair materiaal had pogen te vergiftigen. Op een bepaald moment zagen we Joesjtsjenko op de buis met een verminkt gelaat zodat de westerse media het verhaal van de vergiftiging niet langer in twijfel wilden trekken. Langs Russische zijde klonk het dan dat Joesjtsjenko een drankorgel was en dat de verminking kwam door een alcoholvergiftiging. Zelf liet de betrokkene zich nooit duidelijk uit over wat er nu uiteindelijk wel of niet was gebeurd. Het enige wat neutrale waarnemers met zekerheid wisten was dat Joestsjenko in volle verkiezingsstrijd in een Oostenrijks hospitaal was opgenomen met vergiftigingsverschijnselen. Zelf beweerde hij dat zijn opponent hem had vergiftigd in de hoop er electoraal munt uit te slaan. Achteraf bleek dat het geen pancreatitis was, zoals ziektebulletins beweerden, maar dat de vervorming van zijn gezicht het gevolg was van een dioxinevergiftiging door het eten van besmet vlees.
Gemanipuleerde verkiezingen?
De verkiezingen zelf waren een pantomine. Tijdens de eerste ronde behaalden beide kandidaten 39 % van de stemmen, dus was een tweede ronde noodzakelijk. Daar won premier Janoekovytsj na een spannende spurt met een banddikte. De exitpolls lieten echter een klinkende overwinning voor zijn tegenstander Joesjtsjenko uitschijnen. Die eiste een hertelling van de stemmen en riep de bevolking op tot massale demonstraties en stakingen. De pro-westerse OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) noemde de verkiezingen ondemocratisch. Of ze daarmee bedoelden dat de Joodse oligarch, steenrijke industrieel en bankier Igor Kolomoyski Joesjtsjenko zwaar financieel had gesteund, zal men betwijfelen. In elk geval moest na de fameuze Oranjerevolutie de tweede ronde op 26 december worden overgedaan. Deze keer won Joesjtsjenko overtuigend zodat hij op 23 januari 2005 werd beëdigd als president.
Op 30 september 2007 moesten er nieuwe parlementsverkiezingen worden gehouden. Omdat de charismatische president Joesjtsjenko er niet was in geslaagd de barslechte economische situatie van zijn land recht te trekken, ging de overwinning nu naar de pro-Russische Janoekovytsj, maar de bondgenoten van de Oranjerevolutie, Janoekovytsj en de door Kolomoyski gefinancierde Joelia Tymosjenko sloegen de handen in mekaar zodat de dan nog populaire dame met de op het hoofd samengebonden haarvlechten uitgeroepen werd tot premier.
Tymosjenko I: Dievegge of bestolene?
Tymosjenko die in 1999 nog Leonid Koetsjma als presidentskandidaat had gesteund was eerder al eens vice-premier geweest in de regering van Viktor Joesjtsjenko, ook al duurde dat maar een paar maanden. Toen was ze minister van energie en ijverde ze, tegen de wil van haar premier in, voor een liberalisering van de energiesector. In augustus 2000 werd haar echtgenoot gearresteerd: hem werd verweten dat hij de Oekraïense schatkist voor honderden miljoenen dollar had bestolen. Iets later werd ook zij op verdenking van corruptie aangeklaagd en gearresteerd. Begin 2001 heeft een rechtbank in Kiev alle beschuldigingen van de kaart geveegd.
Tijdens de campagne voor de parlementsverkiezingen van 2002 was zij betrokken in een ernstig auto-ongeval. Toen suggereerde ze dat tegen-standers haar auto hadden gesaboteerd. Onderzoek ter zake leverde niets op. Ze behaalde toen met haar partij 7,9 % van de stemmen.
Op 4 februari 2005 werd ze aangesteld als premier tijdens het presidentschap van Viktor Joesjtsjenko, maar ze kwam al snel in botsing met de kersverse president die nu wèl een snelle liberalisering van de economie wilde, terwijl zij een bocht van 180° had gemaakt en zelfs pleitte voor hernationalisering van staatsbedrijven die ze eerder had geprivatiseerd. Op 8 september 2005 stuurde president Joesjtsjenko haar en haar regering huiswaarts naar aanleiding van een vermeend corruptieschandaal.
Tymosjenko II: Heldendaad of hoogverraad?
Na de parlementsverkiezingen van maart 2006, waar ze met haar partij 22,30 % van de stemmen haalde hernieuwde ze haar zitje in de Verchovna Rada (het Oekraïense parlement). Bij hernieuwde parlementsverkiezingen van eind 2007 haalde ze 30,70 % van de stemmen en werd ze door de Verchovna Rada met 226 van de 450 stemmen voor de tweede keer als premier gekozen. Deze keer hield ze het veel langer dan acht maanden uit. De wrijvingen met president Viktor Joesjtsjenko hielden wel aan. Toen Gazprom naar aanleiding van 1,5 miljard euro onbetaalde facturen ermee dreigde de gaskraan dicht te draaien begon Europa zich plots aan Oekraïne te interesseren, want de gastoevoer naar de meeste EU landen kwam in het gedrang. Op 19 januari 2009 aanvaardde Tymosjenko de achterstallige gasfacturen te betalen, nu niet meer aan de oorspronkelijke 169 euro per duizend kubieke meter, wel tegen …330 euro, verweet haar vroegere medestander uit de dagen van de Oranjerevolutie, president Joesjtsjenko, haar landverraad te hebben gepleegd.
Begin 2010 stelde ze zich, nog steeds premier zijnde, kandidaat voor de presidentsverkiezingen tegen Viktor Janoekovytsj. Uittredend president Viktor Joesjtsjenko was ook kandidaat maar scoorde amper 5,45 % van de stemmen in de eerste ronde.In februari 2010 haalde Tymosjenko wel de tweede ronde maar werd er door hem verslagen met 45,50 % van de stemmen tegen 49 %. Op 3 maart 2010 stemde de Verchovna Rada een motie van wantrouwen en werd Tymosjenko – heldin voor het westen, verraadster voor de Russisch-gezinden – uit haar premierschap ontzet.
Tymosjenko III: Politiek proces of daadwerkelijk corrupt?
Onder president Janoekovytsj, die zich schandelijk verrijkte op de kap van zijn volk, werd stilaan duidelijk wat een farce de rechtsstaat Oekraïne ondertussen geworden was. Werkelijk alles liep er in het honderd. Europa dat zich in het geheel niet interesseerde aan het virtueel failliete land, enkel geïnteresseerd was in de ongestoorde doorvoer van Russisch aardgas, begon nu openlijk partij te kiezen voor Tymosjenko, terwijl Rusland er geen woord goed over wilde horen (en ook niets deed tegen het leegplunderen van het land door de bevriende Janoekovyts).
In december 2010 wordt een strafrechtelijk onderzoek tegen Tymosjenko opgestart. Haar wordt verweten dat ze onder druk van West-Europa miljarden staatsgelden heeft verkwanseld toen ze, zonder de toestemming van haar kabinet, aanvaardde dat Neftogaz, het nationale energiebedrijf, een contract met Gazprom tekende, waarbij ze aanvaardde dat de openstaande facturen voor levering van aardgas tegen het dubbel van de oorspronkelijke prijs zouden worden gehonoreerd. Toen tekende voor Rusland de toenmalige premier Vladimir Poetin de overeenkomst. In de loop van augustus 2011 wordt ze gearresteerd om op 11 oktober van hetzelfde jaar door een piepjonge rechter (die blijkbaar nog niet eens ordentelijk was benoemd) te worden veroordeeld tot zeven jaar opsluiting. Grote verontwaardiging bij én de EU én Poetin. Europa spreekt van een schandalig politiek gemanipuleerd proces, Poetin is razend omdat de rechtsgeldigheid van het contract in twijfel wordt getrokken (er zou immers valsheid in geschrifte zijn gepleegd door Tymosjenko). En hoewel de Verenigde Staten geen fluit uitstaans hebben met de rechtsgang, beslist Amerika in zijn hoedanigheid van global leader, dat het proces een regelrechte schande is. In Oekraïne zelf is Tymosjenko haar populariteit grotendeels kwijt. Zij gaat wel nog in beroep tegen het vonnis, beroep dat echter op 29 augustus 2012 wordt verworpen. Zelf beweert ze in de cel herhaaldelijk te zijn geslagen en er een rugletsel te hebben aan overgehouden. De algemene indruk is wel dat president Jankoevytsj beide processen heeft gemanipuleerd, maar voor de neutrale waarnemer ook dat zij miljarden staatsgeld heeft verkwanseld om West-Europa ter wille te zijn.
Tymosjenko IV: Heilige of moordenares?
Het getouwtrek rond Tymosjenko begint pas nu echt. Europese regeringsleiders weigeren naar in Oekraïne gespeelde wedstrijden voor het EK te komen als protest tegen haar opsluiting en de dubieuze manier waarop ze door het Oekraïense gerecht wordt behandeld. Half juni 2012 beweert de openbare aanklager in Kiev een onderzoek tegen haar te starten wegens een vijftien jaar oude moord op een zakenman. President Janoekovytsj kan niet nalaten naar wijd en zijd te verkondigen dat zij met die moord te maken had. Van het fameuze onderzoek in de moordzaak wordt later niets meer gehoord.
Aanzet tot de Revolutie van februari 2014
Goed mis begon het te gaan vanaf 21 november 2013 toen president Janoekovytsj weigerde de associatieovereenkomst tussen Oekraïne en de Europese Unie te ondertekenen. Hiertegen werd heftig betoogd op het Euromaidanplein (Onafhankelijkheidsplein) in Kiev. Betogers eisten het opstappen van de president en nieuwe verkiezingen. Ze namen het niet langer dat hij eerder samenwerking wou met Rusland dan wel met de Europese Unie. De autocratisch regerende Janoekovytsj had geen oren naar de betogers en besliste in januari 2014 her recht op vrije vergadering en op vrije meningsuiting aan banden te leggen. Eind januari werden regioparlementen door de betogers bezet en werd de Partij van de Regio’s van Janoekovitsj er verboden.
Op 18 februari kwam het tot een bloedige botsing tussen demonstranten en regeringstroepen op het Maidanplein, waarbij 25 doden vielen. ‘s Anderendaags liet Janoekovytsj alle toegangswegen naar de hoofdstad Kiev blokkeren, werd het openbaar vervoer lamgelegd en moesten de scholen sluiten. Op 20 februari kwamen de EU-ministers van Buitenlandse Zaken Radosław Sikorski (Polen), Laurent Fabius (Frankrijk) en Frank-Walter Steinmeier (Duitsland) naar Kiev voor een onderhoud met president Janoekovytsj. Ondertussen bevroor de EU alle financiële tegoeden van de kliek rond de president. Ook kwam er een verbod op export van wapens naar Oekraïne. Op het Maidanplein werd de sfeer steeds grimmiger nadat de minister van Binnenlandse Zaken de toelating gaf met echte kogels in plaats van rubberen kogels op de betogers te schieten. Tegen de avond liep het aantal doden op tot ongeveer honderd.
Verhofstadt en het compromis van 21 februari
Kort na de middag van 21 februari zag het ernaar uit dat de ontmoeting met de drie EU ministers tot een compromis had geleid: er zou binnen de tien dagen een overgangsregering van nationale eenheid komen, eind december zouden er nieuwe presidentsverkiezingen worden gehouden, en een meer liberale grondwetswijziging werd gepland. Het compromis wordt met 386 stemmen tegen 0 en 1 onthouding goedgekeurd door de Verchovna Rada. De Europese Unie en de NAVO verwelkomen het compromis en op het Maidanplein is alle politie plots verdwenen.
Nu er niet meer geschoten wordt vindt ex-premier Guy Verhofstadt, dan nog steeds kandidaat-voorzitter van de EU Commissie zijn uur gekomen om, in een bui van ongeziene heldhaftigheid, olie op het vuur te gooien. Dezelfde dag houdt hij een melodramatische toespraak tot het volk op Maidan: “Ik ben heel emotioneel om hier te zin, bij de burgers die vandaag de moedigste van de wereld zijn: de Oekraïners. Ik heb vandaag veel van uw mensen gesproken die zeiden: ‘Bedankt aan de Europese Unie. Maar wij verdienen uw dankbaarheid niet, wij moeten ú dankbaar zijn, want u verdedigt de Europese waarden, de Europese principes en de democratie. Vandaag besluit de Europese Unie eindelijk om een beslissende stap te zetten en te beginnen met sancties tegen het regime in Oekraïne: een visumverbod, het bevriezen van tegoeden en dat is slechts het begin. Ik zeg ‘eindelijk’, omdat we die beslissing al veel langer hadden moeten nemen, weken geleden. De Europese Unie moet ook een positief pakket voorbereiden voor het Oekraïense volk: een financieel pakket en ook een visumvrij inreisstelsel voor gewone burgers van de Oekraïne. De Europese Unie heeft maar één verplichting. Dat is: achter uw zaak blijven staan. Wat we zullen doen, is dat elke week een nieuwe delegatie van de Europese unie, de Europese partijen en het Europese parlement naar deze plek zal komen tot u uw gevecht gewonnen heeft.” Of ze wisten wie hen zulke zeer goedkope nonsens verkocht? Men mag het betwijfelen.
Nog dezelfde dag beslist het Parlement – niet het gerecht – dat Joelia Tymosjenko moet worden vrijgelaten en lijkt de scheiding van de machten in Oekraïne opeens verdwenen.
Zakkenvuller Janoekovytsj op de vlucht
Op 22 februari blijkt opeens hoe onbetrouwbaar het Oekraïense Parlement is geworden. Op de NOS zei Frans Timmermans, de om zijn bekwaamheid geroemde Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken, die het compromis blijkbaar wantrouwde, nog: “Het is even afwachten, want er is al zoveel gezegd door autoriteiten, je weet nooit waar je aan toe bent met die lui.” En ja hoor, nog geen dag na het aanvaarden van het compromis stemde de de Verchovna Rada dat er op 25 mei vervroegde parlementsverkiezingen zullen worden gehouden en dat president Viktor Janoekovytsj wordt afgezet.
De nieuwe Parlementsvoorzitter, een eerder verkozen parlementair, Oleksandr Toertsjynov wordt uitgeroepen tot nieuwe president ad interim. Janoekovytsj en zijn ministers zijn ondertussen al op de vlucht. Aan de grondwettelijkheid van de afzetting kan trouwens worden getwijfeld ook al omdat de 32 zetels van de Communistische Partij onbezet bleven, toen die buiten het Parlement werd gezet. In de namiddag werd Joelia Tymosjenko (ook al ongrondwettelijk) vrijgelaten uit de gevangenis in Charkov om ’s avonds een verdeeld onthaalde toespraak te houden op Euromaidan. Janoekovytsj, die daags voordien naar zijn buitenverblijf Mezhyhirya was gevlucht, stak er alle bezwarende documenten in brand en kieperde de rest in het meer. Op 22 februari kunnen de betogers er zich vergapen aan de immense rijkdommen die Janoekovytsj er heeft vergaard. Hijzelf blijkt via Charkov naar Rusland te zijn gevlucht. Ook zowat al zijn ministers blijken te zijn verdwenen.
Op 24 februari vaardigt Oekraïne een internationaal arrestatiebevel uit tegen de afgezette president wegens “het plegen van massamoord op vreedzame burgers”. Eén dag later vraagt het Parlement, dat al lang niet meer democratisch is samengesteld, dat het hem door het Internationaal Strafhof in Den Haag wil laten berechten, daarmee te kennen gevend dat het eigen gerecht ondertussen in ogen van de internationale gemeenschap allicht te onbetrouwbaar is geworden om dit zelf te doen.
Triomf van de onwettelijkheid of nieuwe gerechtigheid?
Op 27 februari benoemt de Verchovna Rada de visceraal pro-Amerikaanse en pro-Europese Arseni Jatsenjoek, de voormalige minister van Economische Zaken,tot nieuwe premier. Hij vormt in afwachting van de presidentsverkiezingen van 25 mei een regering van nationale eenheid waarin niet minder dan 12 van de 22 ministers partijlozen zijn. Niet bepaald een schoolvoorbeeld van democratie. Twee gewezen leiders van de demonstranten bedankten trouwens voor de functie van vice-president. Ook opvallend is dat de gewezen wereldkampioen boksen Vitali Klytsjko en de extreemrechtse Oleh Tjahnybok, met Jatsenjoek toch de twee andere voorstanders van de revolutie, geen plaats kregen in de voorlopige regering. Op de westerse TV schermen is Jatsenjoek vanaf dan de grote vedette die meer in beeld komt dan Angela Merkel en er als de held van het vaderland en van heel Europa wordt opgevoerd.
Annexatie van de Krim op vraag van Gazprom?
Op 26 februari breekt er onrust uit op de Krim. De plaatselijke, overwegend Russische bevolking, pikt het niet dat er een regering van marionetten in Kiev op de been werd gebracht. Er breken onlusten los waarbij de bevolking om onafhankelijkheid schreeuwt. Voor Rusland is de Krim op tweeërlei manier van strategisch belang. Ten eerste is het de basis van de Zwarte Zeevloot. En ten tweede werd er in de territoriale wateren een aanzienlijke gasbel ontdekt die het Russische Gazprom niet in handen van Kiev wil laten vallen, een Kiev dat nog steeds met onbetaalde facturen in het krijt staat. Bovendien is de Krim tot 1954 een onderdeel van Rusland geweest.
Op de Krim zijn vooral de Krim-Tartaren, die 12 % van de bevolking uitmaken tegenstander van een Russische invasie. Zij, en vooral de Mejlis onder hen, steunen onvoorwaardelijk het nieuwe maar ondemocratisch verkozen nieuwe bewind in Kiev. Volkenrechtelijk beschouwd kan zo’n invasie niet omdat de Russische Federatie op 5 december 1995 met de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Noord-Ierland de Verklaring van Boedapest ondertekende waarbij Rusland de grenzen van Oekraïne erkende in ruil voor een non-proliferatieakkoord waarbij alle vroegere Sovjet-Russische kernwapens zouden worden teruggegeven om in Rusland te worden vernietigd. Maar eigenlijk paste Oekraïne het akkoord niet naar de letter toe omdat het de voorraden aan verrijkt uranium naar de Verenigde Staten stuurde om daar te worden herleid tot brandstof voor kernreactoren. Daarop liet Poetin weten dat Rusland niet langer gehouden was aan de Verklaring van Boedapest omdat er in Oekraïne een ongrondwettelijke regering op de been werd gebracht.
Daarop trokken pro-Russische en Russische milities de grens over om er de Krim te bezetten. Waarnemend president Oleksandr Toertsjynov heeft daarna mooi praten dat hij Oekraïense troepen zal mobiliseren en dat de Russische invasie een daad van oorlog is, daar trekt Poetin zich niets van aan. Op 6 maart stemt het Krimse Parlement in met een decreet dat de Krim een onderdeel van Rusland wordt en op 11 maart wordt de onafhankelijkheid van de Krim uitgeroepen. Dat wordt op 18 maart met een overweldigende meerderheidbekrachtigd bij een volksraadpleging. Oekraïne trekt daarop zijn soldaten en hun familie uit de Krim terug.
Andere niet-erkende onafhankelijkheidsverklaringen
De Krim wordt dus toegevoegd als lid van de Russische Federatie, ook al wordt dit enkel door Rusland en Wit-Rusland erkend. Op 7 april bezetten pro-Russische opstandelingen in Donetsk een gebouw van de Oekraïense overheid. In de daaropvolgende dagen gebeurt ditzelfde ook in andere steden van de oblast, onder andere in Slovjansk. Op 14 april roept de in 2005 opgerichte verzetsbeweging Donetskaja Respoeblika de onafhankelijke Volksrepubliek Donetsk uit. Dat wordt bekrachtigd door de volksraapleging van 11 mei waarbij volgens pro-Russische separatisten 89 % van de bevolking zich voor onafhankelijkheid zou hebben uitgesproken. Aleksander Zachartsjenko wordt uitgeroepen tot minister-president. De zelfverklaarde Staat wordt evenwel door niemand erkend, al krijgt ze militaire hulp van Rusland.
Op 12 mei roept de oblast Loehansk eenzijdig de onafhankelijkheid van Oekraïne uit. Eén dag eerder zou 96 % van de bevolking hebben gestemd voor een onafhankelijke Volksrepubliek Loehansk hebben gestemd. De nieuwe Staat wordt enkel erkend door de Volksrepubliek Donetsk en door Zuid-Ossetië. Beide volksrepublieken verenigen zich in de Unie van Volksrepublieken, in de volksmond Nieuw-Rusland genaamd, naar een benaming die ontstond ten tijde van Catharina de Grote.
Presidentsverkiezingen van 25 mei 2014
Op 25 mei worden in heel Oekraïne, behalve in de twee oostelijke volksrepublieken en in de Krim presidentsverkiezingen uitgeschreven. Om kandidaat te mogen zijn – alweer verre van democratisch – moet er wel 200.000 euro als onderpand worden neergeteld. De grondwettelijkheid van het geëiste onderpand kan ernstig in twijfel worden getrokken, maar de wet in het postrevolutionaire Oekraïne stelt nog weinig voor. In de Volksrepubliek Donetsk werd zelfs de doodstraf weer ingevoerd.
De vier grote politieke partijen droegen elk een kandidaat voor. De Vaderlandspartij kwam op met de vrijgelaten maar voor corruptie en valsheid in geschrifte veroordeelde Joelia Tymosjenko. Het nationalistische Svoboda kwam op met de extreemrechtse Oleh Tjahnybok, een gewezen lid van de fascistoïde Nationaal Sociale Partij die de Joden, net als de Duitsers en de Moskovieten scum (uitschot) had genoemd, en die door Arseni Jatsenjoek wegens te rechts uit de voorlopige regering van nationale eenheid werd gelaten. Oedar, de Oekraïense Democratische Alliantie voor Hervormingen, dat sinds 2012 veertig zetels in de Verchovna Rada telt, beloofde op te komen met haar stichter, de oud-bokser Vitali Klytsjko, maar uiteindelijk trok hij zich terug. Die drie partijen waren begin mei overeengekomen dat ze bij de tweede ronde gezamenlijk de kandidatuur zouden steunen van diegene van hen die bij de eerste ronde de meeste stemmen zou halen.
Voor de Partij van de Regio’s van de naar Rusland gevluchte Viktor Janoekovytsj kwam hijzelf niet op omdat hij de verkiezingen (allicht niet geheel ten onrechte) als ongrondwettelijk beschouwde. Velen verwachtten dan dat Serhiy Tihipko zou opkomen als kandidaat voor de Partij van de Regio’s, maar door te lang getreuzel liet hij de kaas van zijn brood pikken door Mychajlo Dobkin, een notoir tegenstander van het fascisme en nationalisme dat sinds de Revolutie van februari-maart in Oekraïne hoogtij vierde.
De meest ernstige kandidaat was echter de onafhankelijke Petro Porosjenko, een oud-minister die op de steun van de zakenwereld kon rekenen en allicht de enige ernstige kandidaat was met een onbesproken verleden. Hij is de chocoladekoning van het land, bezit een paar bedrijven in de constructie van auto’s en bussen, en behoort tot de 1.200 grootste gefortuneerden op aarde. Uiteindelijk is hij het die bij de eerste ronde met 56 % van de stemmen zal worden verkozen. Van zijn tegenkandidaten haalde Tymotsjenko met 12 % nog de meeste stemmen.
Wie echter verwacht had dat Porosjenko een nieuwe regering op de been zou brengen, zoals bij de aanstelling van Jatsenjoek toch was overeen gekomen, kwam bedrogen uit. De marionettenregering van nationale eenheid, met twaalf ministers die nooit door iemand legaal werden verkozen, bleef doodgewoon aan.
Hoe zit het nu: Is Jatsenjoek nog steeds premier of niet?
Toch rommelde het serieus in de “voorlopige” regering van nationale eenheid. Midden-juli trokken zowel het extreemrechtse en nationalistische Svoboda en het hervormingsgezinde Oedar zich terug uit de regering. Op 24 juli kon premier Jatsenjoek moeilijk anders dan zijn functie neer te leggen. Voor de verenigde Rada in Kiev verklaarde hij: “Ik kondig mijn aftreden aan in verband met de val van de coalitie. Wat voor opties hebben we als de coalitie uit elkaar is gevallen, er niet gestemd is over wetten, soldaten niet betaald kunnen worden, dat er geen geld is om geweren te kopen, dat er geen mogelijkheden zijn om de gasvoorraden aan te vullen.”Voor kenners van de politiek in Oekraïne was deze terugtrekking geen verrassing. In juni had president Porosjenko immers al aangekondigd dat het tijd werd dat de voorlopige regering zichzelf ontbond omdat een opiniepeiling had uitgewezen dat meer dan 80 % van de Oekraïeners een nieuwe regering wou.
Uiteindelijk eindigde het ontslag in je reinste kolder, typisch voor de koldereske voorlopige regering aan de macht. Op 25 juli stelde Vitali Klytsjko van Oedar dat het ontslag niet wettelijk was, want dat het niet schriftelijk was neergelegd geworden. Dus bevestigde Jatsenjoek nog dezelfde dag zijn ontslag, maar nu wensten Klytsjko en de oud-nationaal socialist Tjahnybok dat er in de Rada over het ontslag moest worden gestemd. Ondertussen was Volodymyr Groysman al wel aangesteld als plaatsvervangend premier. Maar op 31 juli keurden maar 16 van de 450 parlementairen het ontslag van Jatsenjoek goed, zodat niet Groysman, maar hij zelf premier werd/bleef van een vleugellam geworden regering.
MH17 en de blunder: van de rebellen of van Kiev?
Eerder, op 17 juli, werd vlucht MH17, met 288 personen aan boord uit de lucht geschoten. De dag erna had de CIA het al over een vergissing begaan door de pro-Russische separatisten uit Donetsk. In deze zaak is er een waslijst van onzekerheden, maar de fantasmagorische versie dat twee SU-25 vliegtuigen van het Oekraïense leger de MH17 uit de lucht schoten kan niet worden weerhouden. Het lijkt een verhaal dat door de Russische Staatsveiligheidsdienst in elkaar is geflanst. Het verhaal werd op de website van AnderZ geplaatst, maar het zou AnderZ sieren het er weg te halen. Het is pure speculatie die niet past op hun website.
Wat dan weer wel bedenkelijk is, is dat de Verenigde Staten, de Europese Unie, Australië, Canada en Noorwegen vrijwel onmiddellijk uitpakten met een reeks sancties aan het adres van Rusland, nog vóór er enig onderzoek werd ingesteld. Hierdoor belandde de wereld eensklaps weer in de holle Koude Oorlog retoriek. De sanctionerende landen stellen Rusland verantwoordelijk voor de 288 onschuldige slachtoffers omdat het het gebruikte luchtafweergeschut aan de rebellen zou hebben geleverd. Dat is best mogelijk, maar enig bewijs daarvan werd nooit geleverd. En waarom was het zo zeker dat de rebellen MH17 per vergissing uit de lucht haalden? Kon het niet dat de troepen uit Kiev, die op 17 juli minstens drie of vier anti-aircraft BUK M1 SAM batterijen in Donetsk hadden opgesteld, dachten een Russisch vliegtuig uit de lucht te schieten? En waarom waren die batterijen de dag daarna plots verdwenen? Is het niet even waarschijnlijk dat het Oekraïense leger de blunder beging, want daar wisten militairen hoe de NUK M1 SAM te bedienen, wat onwaarschijnlijk is voor rebellen die daarmee geen ervaring hebben?
Het blijft intrigeren waarom de CIA minder dan 24 uur na de fatale crash wist dat de rebellen zich vergisten terwijl Kiev zich volgens de Amerikaanse leugenmachine onmogelijk kon vergissen.
De wederzijdse sancties of de kindsheid van de politiek
De sancties die de Europese Unie en de Verenigde Staten Rusland hebben opgelegd, zonder ook maar te hebben onderzocht wie blunderde bij het neerhalen van de MH17 passagiersvlucht – Kiev of de door niemand erkende Volksrepubliek Donetsk – logen er niet om. Financiële tegoeden van vertrouwelingen van Poetin werden prompt bevroren en Russische banken, voor meer dan de helft in handen van de Russische Staat werden toegang ontzegd tot de Europese en Amerikaanse kapitaalmarkten. De Europese Investeringsbank en de Europese voor Heropbouw en Ontwikkeling mogen niet meer investeren in Rusland. EU burgers en Amerikanen mogen geen obligaties meer opkopen bij Russische banken. Voorts wordt Rusland ook gebannen uit de G8, de jaarlijkse bijeenkomst van de economisch machtigste Staten ter wereld.
Hierop heeft Poetin gereageerd: Rusland bant sinds 7 augustus alle invoer van vlees, vis, fruit en zuivelproducten uit de Europese Unie, de Verenigde Staten, Canada, Australië en Noorwegen. Gisteren publiceerde het Nederlandse Financieele Dagblad de resultaten van een nog vrij te geven studie van ING waaruit blijkt dat de Europese Unie zich met de uitgesproken sancties zwaar in de voet heeft geschoten: de maatregelen die vooral de land- en tuinbouw treffen zouden de EU 6,7 miljard euro kosten. Voor Nederland alleen al zou de boycott de directe en indirecte schade volgens ING 937 miljoen euro kosten en zouden er in de land- en tuinbouw tussen de 5.000 tot 10.000 arbeidsplaatsen kosten.
Maar goed, laten we zeer gematigd aannemen dat de CIA de waarheid sprak en dat het toch de separatisten waren die de MH17 per vergissing uit de lucht schoten. Justifieert dit dan dat Europa zich voor de zoveelste keer de les liet spellen door het Amerikaanse militair-industrieel complex? Amerika bewapent zo wat de hele wereld met wapens van eigen makelij en meer dan geregeld ook illegale groepen van rebellen? Waarom worden tegen die florerende wapenhandel en het voortdurend oorlogstoken van de transatlantische bondgenoot geen sancties geëist, maar wel tegen Rusland als het wapens levert aan separatisten met de bedoeling pro-Russische burgers te beschermen? Hier loopt de Europese Unie weer blind in het Amerikaanse gareel en wordt er weer gewogen met twee maten en twee gewichten. Niet Uncle Sam lijdt onder de door Europa goedgekeurde sancties, wel de Europese Unie. Die trok ondertussen al 125 miljoen noodsteun aan voor de Europese land- en tuinbouwers die slachtoffer werden van een kinds spel.
Is Oekraïne nog wel een rechtstaat?
Oekraïne een schurkenstaat noemen, zoals JPVR deed, is ongetwijfeld een brug te ver. Maar is Oekraïne nog wel een democratische rechtstaat? Daaraan kan op zijn minst worden getwijfeld. Goed ingelichte bronnen bevestigen inderdaad dat het reguliere leger (maar wat is nog regulier in Oekraïne) inderdaad twee bataljons neo-nazi’s heeft ingezet in de strijd voor de “bevrijding” (sic) van Donetsk en Loahansk. Voor het eerste bataljon, het Dnipr Bataljon kan men de Staat Oekraïne nièt verantwoordelijk stellen vermits het hier om een persoonlijk optreden gaat van Igor Kolomoyski, de Joodse industrieel en eigenaar van de PrivatBank, de derde rijkste man van het land, die al eerder de gewoonte had zijn eigen fascistische privémilitie in te zetten bij merger operaties. Maar hoe kon zo’n man, meer verblijvend in Zwitserland dan in Oekraïne, een man met duidelijke nationaal socialistische roots, ooit worden aangesteld als gouverneur van de oblast Dnipropetrovsk, zonder de geringste inspraak van de burger? Zoiets kan men toch moeilijk tot de gewoontes van een rechtstaat rekenen.
Nog erger is de situatie van het Azov Bataljon “dat op 5 mei door de Supreme Council of Ukrain en door de ultra-nationalist Dmytro Korchynsky uit de grond werd gestampt. Het programma van het Azov Bataljon liegt er niet om: het streeft naar de algehele bevrijding van het blanke ras en naar de genadeloze beteugeling van homoseksualiteit en interraciale seksuele betrekkingen die geacht worden een uiting te zijn van seksuele perversie. De leden van het Azov Bataljon noemen zichzelf nationaal-socialisten. Volgens de Sunday Times werd het bataljon door de regering in Kiev opgericht uit vrees dat het eigen leger geïnfiltreerd was door Russische sympathisanten.” Als Kiev zeshonderd, goed getrainde en goed bewapende neo-nazi’s inzet in de strijd tegen de separatisten van Donetsk en Loehansk, dan wil toch niemand dit een rechtmatige daad van een rechtstaat noemen. En heel zeker, die separatisten zijn geen doetjes, gedragen zich meer dan eens als schorremorrie, maar dat kan toch nooit voldoende zijn om een bataljon neo-nazi’s op ze af te sturen?
En hoe democratisch is een Staat die nooit is opgetreden tegen de ultra Nationalist Oleh Tjahnybok die straffeloos Joden, Duitsers en Moskovieten scum mag noemen? Hoe zwak is president Porosjenko als hij zich laat schofferen door zo’n man, die tegen de wil van meer dan 80 % van de burgers, een ongewenste overgangsregering in het zadel wil houden, ondanks het feit dat hij, Tjahnybok, diezelfde regering niet langer steunt? Men kan inderdaad steeds grotere vraagtekens plaatsen achter de rechtstaat Oekraïne, een land dat de speelbal is geworden van een de opportunistische touwtrekkerij van uitgerekend dezelfde grootmachten die er voorheen nooit hebben naar omgekeken omdat het toch maar het zowat armste land in Europa was.
Een kluwen van leugens, verzinsels en halve waarheden
Ondertussen bieden Kiev, Rusland, de EU, de Navo en de CIA tegen elkaar op om de wereld met leugens te overstelpen. Wat gedaan bijvoorbeeld met een bericht uit Kiev dat het Oekraïense leger op 14 augustus een Russisch konvooi, dat de grens had overgestoken, heeft verslagen? Volgens Rusland is er nooit een konvooi de grens overgestoken. Merkwaardig ook dat er van dit militaire succes voor Kiev niet de geringste foto, niet de geringste video-opname werd gemaakt? Hoe betrouwbaar is de flanellen president Petro Porosjenko als hij de Britse premier David Cameron en de buitenlandse pers wijsmaakt dat zijn leger de Russische militaire colonne heeft vernietigd? Welke colonne, waar? En Moskou dan weer beweren dat er niet eens een militaire colonne was. Zonder op zoek te gaan naar de waarheid waarschuwde Laurent Fabius, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Moskou dat het niet moest proberen de territoriale integriteit van Oekraïne te schenden. Iets genuanceerder ging Caitlin Hayden, woordvoerster van de Nationale Veiligheidsraad, te werk wanneer ze toegaf dat Amerika niet wist of er weldegelijk een militaire invasie in het oosten van Oekraïne was geweest, wat haar dan weer niet belette Rusland te waarschuwen dat het er niet moest aan denken een konvooi met hulpgoederen over de grens te laten rijden. Maar waar bemoeit dat mens zich in vredesnaam mee? Is dit niet een loutere kwestie tussen Oekraïne en Rusland? Voor NAVO baas Anders Fogh Rasmussen was er dan meer niet de geringste twijfel. Zijn mensen hadden met eigen ogen gezien hoe de Russische troepen door die van Oekraïne in de pan werden gehakt.
Soap met de witte trucks
Wat dat konvooi met 280 witte vrachtwagens betreft doen de gekste verhalen thans de ronde. Volgens de enen zitten ze volgepropt met Russische wapens, volgens de anderen zijn ze compleet leeg (stelling van de BBC journalist Steven Rosenberg) en enkel bedoeld om de oorlog te laten escaleren. Volgens Moskou werden ze volgestouwd met graan, medicijnen, kindervoeding generatoren en slaapzakken. Ze zijn bedoeld voor de bewoners uit Donetsk en Loehansk die voor het geweld van de troepen uit Kiev op de vlucht zijn geslagen. Maar van Arsen Avakov, minister van Binnenlandse Zaken mogen de witte trucks het land niet binnen, ook niet na overdracht aan het Rode Kruis, omdat ze een cynische agressie zijn. Premier Jatsenjoek vertelt dan weer dat ze niet nodig zijn omdat Kiev zelf een konvooi met hulpgoederen naar de vluchtelingen zal sturen. Uiteindelijk kwam er toch een akkoord dat het Rode Kruis in samenwerking met de Oekraïense de trucks op Russisch grondgebied mag inspecteren en dat ze dan door Rode Kruis medewerkers naar het oorlogsgebied mogen worden vervoerd. Voor de NAVO was het dan weer een verijdelde poging om onder het mom van geweigerde humanitaire hulp een militaire invasie te rechtvaardigen.
Op zondag 17 augustus stond dan plots een rondetafelgessprek in Kiev op de agenda waar Frank-Walter Steinmeier (Duitsland), Laurent Fabius (Frankrijk), Sergej Lavrov (Rusland) en Pavlo Klimkin (Oekraïne) zouden proberen de escalatie van militair geweld in het oosten van Oekraïne te stoppen. Uiteindelijk werd het niet meer dan een bedeltocht van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken dat de Europese Unie en de NATO Kiev meer en betere wapens zouden bezorgen en werd Lavrov gesommeerd de wapenleveringen aan de separatisten stop te zetten. Waarop hij gepikeerd antwoordde dat Rusland helemaal geen wapens levert aan de rebellen. Tot een veronderstelde wapenstilstand kwam het uiteraard niet omdat alle partijen op hun standpunt bleven.
Moorddadig maar wie is de dader?
Op 18 augustus wordt een vluchtelingenkonvooi, ongeveer 1.800 personen sterk, in de buurt van Loehansk met raketten en mortiergranaten beschoten. Daarbij zijn tientallen vrouwen en kinderen gedood. Veel vluchtelingen worden daarbij levend verbrand, de meeste in hun auto. Andrij Lysenko, woordvoerder van het regimegetrouwe leger, is er als de kippen bij om te verklaren dat de aanslag het werk is van pro-Russische separatisten. Volgens hem had het leger zopas het Krjasjtsjoevate op de rebellen heroverd waardoor de 1.800 vluchtelingen in de vuurlinie liepen. Maar hij bezwoer dat geen enkele vluchteling door de schuld van het leger omkwam. Hij wist met grote stelligheid dat ze werden vermoord door de separatisten.Hoe hij dat zo zeker wist? Omdat hij wist dat de rebellen de vluchtroute met grote precisie kenden, en dat ze door hun eigen volk te beschieten, het regimetrouwe leger in opspraak wilden brengen.
Erg geloofwaardig klinkt die uitleg niet. Die separatisten ontkennen dit verhaal verontwaardigd met klem. Vice-premier Andrej Purgin, de rebellenleider van de zelfverklaarde Volksrepubliek Loehansk reageert als een razende op de aantijgingen van Lysenko. Hij houdt vol dat zijn separatisten in het geheel niet de militaire capaciteit hebben om zo’n precisieaanval uit te voeren. Als het echter waar is dat de vluchtelingen zich via de vuurlinie verplaatsten, hoe kunnen beide partijen dan zo zeker weten dat die vluchtelingen enkel werden geraakt door de raketten en de granaten van de tegenpartij?
Anderzijds werden er in de sociale media foto’s geplaatst van diepe kraters in de streek rond Donetsk. Het leger heeft altijd beweerd dat die niet het gevolg zijn van luchtaanvallen, maar wie beschikt er over bombardementsvliegtuigen? Toch de separatisten niet. Van waar kwamen die kraters dan als er niet gebombardeerd werd?
Ook hier valt onmogelijk te achterhalen wie de waarheid spreekt. Het enige wat men eruit kan concluderen is dat er met de steun van het westen aan de ene zijde en met de steun van Rusland aan de andere zijde een vuile moorddadige burgeroorlog aan de gang is die de wereldvrede bedreigt.
0 Reacties